Dzięcioł duży

Dzięcioł duży to największy z dzięciołów pstrych. Tak opisuje go prof. Taczanowski:

Z wierzchu czarny, od spodu biały, z pąsowem podbrzuszem; skrzydła czarne, biało pstre. U samca na czalu poprzeczny pąsowy pasek.

Duża pani przy słonince

 Dzięcioł ten dziób ma krótki i silniejszy od innych gatunków krajowych, mocno kantowaty, ze szczytem słabo łukowatym; szczęka dolna szydłowato zakończona. Budowa ciała stosunkowo najźwięźlejsza i najkrępsza. Pióra tęższe i gładzej się układające niż na innych.

Stary ptak ma czarny wierzch głowy, kark, plecy, kuper i pokrywy ogonowe, z dość mocnym granatowym połyskiem. Spód biały, mniej więcej rudawo zafarbowany, prócz środka brzucha, podbrzusza i pokryw podogonowych świetnie pąsowych. Policzek, podłużna plama na bokach karku i barkówki czysto białe; przód czoła rudawo płowy; od nasady szczęki przechodzi szeroki wąs czarny zlewający się z kolorem karku, wydatniejszy niż u wszystkich innych krajowych gatunków; u spodu zaś szyi czarność karku przedłuża się w smugę na piersi zachodzącą. Skrzydła czarne, z sześcioma rzędami białych plam w poprzek lotek. Ogon czarny, prócz trzech sterówek bocznych z każdej strony biało zakończonych i czarno na tem pręgowanych, to jest w ten sposób, że 2a jest od połowy biała, a 4a na samum końcu tylko ma białe plamy, same zaś końce tej białości rdzawo są zafarbowane.; skrajne szczątkowe sterówki są całe czarne. Szczecia pokrywające nozdrza czarne. U samca na czalu poprzeczna smuga świetnie pąsowa. Dziób szaro popielaty, ze spodem szczęki dolnej białawym; nogi popielate, z szaremi pazurami; tęcze orzechowo brunatne.

Samica prócz braku czerwoności na głowie niczem innem się nie różni.

Duży pan z profilu

Młode w pierwszem pierzu mają w obu płciach cały wierzch głowy czerwony prócz paska biało płowego na przodzie czoła, czarność dalszych części mniej połyskującą, czerwoność na podogoniu bladą, na gardzieli drobne i blade lecz gęsto szare strzałeczki, na bokach ciała subtelne płomyczki, barkówki czarno upstrzone. Skrzydła zaś i ogon mają jak u starych, z tą tylko różnicą, że na końcach lotek pierwszego rzędu są białe obwódki.

Po pierwszem wypierzeniu się przybierają kolory podobne zupełnie do rodziców, a potem żadnych innych już zmian nie przechodzą.

Jaja krótkie i pękate, zwykle w cieńszym końcu znacznie zeszczuplone. Skorupa na nich grubsza i mniej przeźroczysta niż u obu gatunków zielonych; połysk słabszy niż na jajach dzięcioła czarnego.

Mieszka w całej Europie i w całej północnej Azyi, w nas wszędzie najpospolitszy z dzięciołów. Przebywa najobficiej w borach sosnowych, trzyma się w mniejszej ilości lasów liściowych, lecz wszędzie się znajduje.

Najżwawszy, najruchliwszy i najkrzykliwszy ze wszystkich krajowych gatunków, uwija się nieustannie po drzewach i ciągle hałasuje. Kuje najwięcej po sosnach i na nich najwięcej zbiera owady. W porze zaś zimowej więcej się nierównie żywi nasionami sosnowemi niż owadami; zrywa dojrzałe szyszki z gałęzi i nosi je do przygotowanej na ten cel dziury w gałęzi sąsiedniego dębu, w którą je osadza dla rozbicia i wybrania ziarenek. Praca ta całe dnie mu zajmuje, a mnóstwo porzuconych szczątków z szyszek pod takim improwizowanym warsztatem wykazuje najlepiej jak znaczną ich ilość na swój użytek obraca. W jesieni jada także dużo orzechów laskowych, które podobnie rozbija w dziurach umyślnie na to wykutych. Człowieka mało się obawia. W locie najmocniejsze warczenie skrzydłami sprawia. Głosów wydaje kilka, podobnych do innych pstrych dzięciołów, lecz głośniejszych; na wiosnę szczególnie jest krzykliwy i odzywa się więcej urozmaiconemi tonami.

Duża pani od dołu

Dziuple na gniazdo wykuwa w rozmaitech drzewach; częściej jednak w sosnach niż liściowych; zarówno w starych jak i średniowiekowych, w różnych wysokościach i miejscach, jako to: w tramach wysoko lub nizko, w gałęziach lub w sękach, niekiedy przy samym wierzchołku. Dziupel ciaśniejsze ma wejście niż dzięciołów siwego i białogrzbietnego, okrągłe, i ma średnicy 1” 7”’, lecz przy powierzchni zewnętrznej o wiele jest obszerniejsze i eliptyczne. Kanał wewnętrzny około 13” głęboki, a 3½” szeroki. W Kwietniu niosą 5-8 jaj, w końcu Maja dzieci dorastają i wylatują. W Czerwcu i Lipcu spotyka się jeszcze na jajach siedzące, lecz to są zapewne pary, które utraciły pierwsze zniesienie.