Łyska

Kolejny ptak wodny, łyska, zwana przez księdza Kluka „kokoszką czarną” należy do innego rzędu - chruścieli. Oto jak opisuje ją prof. Taczanowski w „Ptakach krajowych”:
Łupkowo popielata, z głową czarniawą, białym dzióbem i tarczą czołową.
Stary ptak jest cały popielaty, głową i szyją czarną, bez żadnego połysku; na różnych jednak częściach ciała kolor popielaty nie jest jednostajny, ciemniejszy w ogóle na wierzchnich i cokolwiek w oliwkowy wpadający, na spodzie o wiele jaśniejszy, łupkowy, na piersi mniej więcej poprószony białawemi końcówkami piór, na bokach podbrzusza ciemniejszy, a pokrywy podogonowe czarniawe. Końce lotek przedramieniowych białe, w czarnych sterówek nasady popielate, jaśniejsze od spodu. Dziób wraz z szeroką tarczą, zachodzącą na czoło, biały, kolor ten po śmierci zmienia się w czerwonawy; nogi modrawo popielate, same brzegi płatków czarne, podkaski czerwonawo żółte, pazury ciemno rogowe; tęcza jasno czerwona.

Łysolka przy gnieździe

Samica cokolwiek mniejsza, z mniejszym płatkiem czołowym, żadnej różnicy ubarwienia nie przedstawia.
Ptak młody w pierwszem pierzu różni się od starego mocniejszym odcieniem oliwkowym na płaszczu, podgardlem i szyją mocno biało plamistą, na piersiach zaś końcówki białe tło w większej części pokrywają. Dziób i mała wązka tarcza czołowa szaro białawe, nogi ciemniejsze niż u starych; tęcze brunatno czerwonawe.
Pisklę okryte długim, szczecinkowatym, czarnym puchem, z białawemi lub żółtawemi końcami; dziób ma czerwonawo żółty, z białą plamą przed czarnym końcem, tarczę czołową czerwonawą.

Łysolka w gnieździe

Jaja: Tło najczęściej rudo szarawe, mniej więcej blade, posypane mnóstwem kropeczek i kropek, brunatnawo popielatych spodnich, i brunatno czarniawych powierzchniowych; większe kropki są mniej liczne niż drobniutkie, i rzadko wielkość pomiotu muchy przechodzą; niektóre jaja jednak miewają po sobie po kilka większych plamek; w ogóle pstrocizna jednostajnie bywa po całej powierzchni rozsypana. Trafiają się niekiedy jaja zielonawo białe, to jest bez zakolorowania tła, i mniej upstrzone od zwykłych.

Łysolka we wodzie

Łyska mieszka w Europie, prócz krajów zbyt na północ położonych, w znacznej części Azyi i w Afryce północnej. Z krajów północnych na zimę odlatuje; wędrujące zatrzymują się dość długo po zatokach morskich, gdzie niekiedy zbierają się w ogromnych ilościach. U nas wszędzie pospolita po zarośniętych stawach, jeziorach i niektórych bagnach głębokich; bywa także i po zarosłych brzegach rzek wolno płynących. Przylatuje w samym końcu Marca i bawi do końca Października.
Dnie więcej przepędza po trzcinach, rankami i wieczorami wypływa na czyste wody. Głosy wydaje kruczące, przenikliwe i donośne, w ogóle dosyć jest krzykliwa, a szczególniej przed deszczem. Na ląd rzadko bardzo wychodzi, chociaż chodzi tak prawie jak kurka. Względem człowieka niezbyt ostrożna, często nawet bardzo blizko zejść się dozwala, postraszona strzałem porywa się na skrzydła i chlapiąc po wodzie nogami umyka do najbliższego gąszczu. Więcej się żywi pokarmami roślinnemi niż zwierzęcemi.

Mamo, mamo, ja chcę jeszcze...

Gnieździ się między trzciną, sitowiem lub łozami. Najczęściej urządza gniazdo, pływające na wodzie mniej więcej głębokiej, z kawałków suchej i świeżej trzciny, sitowia, tataraku, liści grzybienia i innych rośli wodnych, które zgromadza w znacznej ilości, składa na kupę, przytwierdzając robotę do stojącej trzciny. Na takim podkładzie, przeszło na stopę wysokim, urządza właściwe gniazdo z suchych kawałków sitowia, mniej więcej grubych, foremnie zaokrąglone, z wnętrzem na 3 lub 4 cale zagłębionem i wyłożonem starannie miękkiemi kawałkami tataraku i sitowia. Takie gniazdo, pomimo że niewiele nad wodę wystaje, zawsze jest wewnątrz suche; w miarę wzbierania lub opadania wody podnosi się lub zniża, a utrzymujące je pędy trzciny unieść go z miejsca prądowi wody nie dozwalają. W płytszych zaroślach ścielą gniazda po kępach, znajdujących się w środku krzaku lub na karpinach po wyciętych krzakach, albo na rozroślach krzewów na stopę lub wyżej nad powierzchnią wody; takie są mniej kunsztowne i mniej materiału zawierają, gdyż nie miewają tak grubego podkładu. Jaj znoszą od 6 do 15.
Mięso łyski jest ciemne, miękkie i błotem trąci, z tego powodu za nędzną uważane zwierzynę; w dni postne przepisami kościelnemi dozwolone.