Dzięciołek

Kolejnym gatunkiem dzięcioła, o którym opowiem słowami prof. Taczanowskiego jest dzięcioł pstry mały, czyli dzięciołek:
Kark, plecy i kuper czarne; grzbiet biały, czarno pręgowany; skrzydła czarne, biało pstre; cały spód biały, na bokach i pokrywach podogonowych czarniawo upstrzony. U samca wierzch głowy czerwony, u samicy biały.
Dziób szczupły, znacznie krótszy od głowy, wyraźnie kantowaty, ze szczytem prawie prostym; szczęka dolna szydłowato zakończona. Upierzenie dość długie i miękkie; na wierzchu głowy piórka dość długie, krótsze jednak niż u dzięcioła średniego. Ogon słabiej stopniowany, niż u innych, sterówki zaokrąglone, środkowa nawet nie wiele zwężone.

Białe plecy dzięciołka

Ptaszek ten, w kolorach bardzo podobny do dzięcioła białogrzebietnego, odróżnia się jednak w wielu szczegółach. Stary samiec na przedzie czoła ma wązki pasek brudno kawowy, za którym następuje białe pole pokrywające cały wierzch głowy aż po tylną jej część, z końcami wszystkich piórek świetnie pąsowemi, niekryjącemi całkowicie białości, głównie na czole i środku. Czał, tylna strona karku, plecy, kuper i pokrywy ogonowe czarne, ze słabym granatowym połyskiem; grzbiet biały, czarno w poprzek pręgowany, biała ta przestrzeń zaczyna się wyżej niż u dzięcioła białogrzbietnego i nie zachodzi tak daleko na kuper. Skrzydła czarne z podobnem jak u poprzedzających białem poprzecznem pręgowaniem, i tak samo jak u ostatniego lotki pierwszego rzędu mają przy końcu po białej plamce; naramienniki od góry czarne, od dołu białe. W ogonie białość większą przestrzeń na końcach zajmuje, skrajna zaś szczątkowa sterówka białą plamą zakończona i drugą mniejszą od brzegu naznaczona. Policzki, boki szyi i cały spód biały; licobrody popielate, przedłużają się w czarną smugę wzdłuż szyi przebiegającą; boki piersi i brzucha czarno strychowane, grubiej na piersi, a coraz drobniej ku dołowi; na pokrywach podogonowych plamki trójkątne. Dziób ciemno popielaty, z czarniawym końcem; nogi ciemno popielate, z szaro rogowemi pazurami; tęcze czerwonawo brunatne. Szczecia nozdrzowe białawe, z czarniawemi dłuższemi zmięszane.
Samica różni się tylko brakiem czerwoności na głowie, którą zastępuje duża czysto biała plama, na tyle zaokrąglona i nie tak daleko zachodząca jak u samca.
U ptaków świeżo wypierzonych policzki są szarawe, a białość całego spodu słabo rdzawym kolorem naleciała.
Młody samiec w pierwszem pierzu ma tło wierzchu głowy bardzo białe, różowemi końcówkami jak u młodego dzięcioła białogrzbietnego upstrzone, białość na spodzie ciała mniej czystą, szczególniej na bokach popielato zbrudzoną i upstrzoną grubemi, lecz nie tak wybitnemi jak na starych, czarniawemi strychami; na pokrywach podogonowych większe plamy; lotki zaś pierwszego rzędu, podobnie jak u młodego białogrzbietnego, biało w końcach obwiedzione. Samica różni się tylko od samca kolorem wierzchu głowy brudno żółtawy,.
Jaja znacznie mniejsze od jaj wszystkich innych dzięciołów krajowych, równe prawie jajom krętogłowa; różnią się od tych ostatnich skorupą delikatniejszą, gładszą i mocniejszym połyskiem.

Krótki dzióbek i brak pąsowego brzuszka

Dzięciołek mieszka w całej Europie i północnej Azyi. U nas znajduje się po wszystkich lasach tak liściowych jak i iglastych całego kraju. W ogóle liczniejszy jest od dzięcioła białogrzbietnego, a rzadszy od średniego.
Obyczaje ma podobne do białogrzbietnego, lecz jest od niego żwawszy. Głos wydaje zupełnie od innych odmienny, podobny do odzywania się krętogłowa i pustułek, lecz łatwy do rozróżnienia; zwykle odzywa się: ciuk ciuk, podobnie jak inne, lecz ciszej. Żywi się samem robactwem, które równie jak dzięcioły wykuwa z pod kory, albo wieszając się sposobem sikor po końcach gałęzi wybiera. Z wiosny turkocze tak samo jak inne, lecz łoskot wydaje o wiele słabszy i cieńszy, łatwy też bardzo do odróżnienia. Często przylatuje do ogrodów, lecz długo na miejscu nie zabawia; człowieka mało się lęka.
Dziuple gniazdowe wykuwa najczęściej w gruszach i jabłoniach po lasach rosnących, w braku zaś takich drzew, w rozmaitych innych, tak wysoko w gałęziach jak i w pniach, nie wyżej nad 10 stóp. Otwór zewnętrzny ma średnicy 1ľ”, głębokość 6-7”, a szerokość dwóch cali nieprzechodzi. W końcu Kwietnia lub w Maju niesie 5, 6 lub 7 jaj.