Uhla

Uhlę określano dawniej wieloma nazwami: ks. Kluk zwał ją kaczką brudną dziką, Jundźwiłł gęsią białooką, Jarczyński Kaczką białobrwistą, zaś Waga Markaczką głowienką, a prof. Taczanowski opisywał tymi słowy:
Lusterko białe bez ramek; u samca plamka biała pod okiem; u samicy brunatno okopciałej duża biaława plama za okiem.

Ogon mierny, tępo klinowaty, w rozłożeniu mocno zaokrąglony, o sterówkach miernie zaostrzonych. U samca między nozdrzami guzowata nabrzmiałość, na bokach szczęki znaczne odęcie przy nasadzie.
Stary samiec w godowej odzieży cały czarny, z białą księżycowatą plamką pod okiem; lusterko także białe, bez ramek, utworzone nie tylko z lotek przedramieniowych, ale i z końców odpowiednich im nadlotek, odpowiednie pokrywy podskrzydłowe także białe; spodnia strona lotek pierwszorzędnych szaro popielata. Na głowie i szyi lekki odcień granatowy. Dziób żółto pomarańczowy, międzynozdrza i brzegi szczęki czarne, paznogieć czerwonawy, odgrodzony od pomarańczonych boków czarniawym wązkim paskiem; żuchwa czarna, z końcem koloru paznogcia. Skrajna strona nóg i palców cynobrowo pąsowa, wnętrzna pomarańczowo minijowa; płetwy i pazury czarne; czarniawe plamy na wszystkich stawach. Tęcza pomarańczowa.

Samica okopciało brunatna, z dwiema wielkiemi białemi plamami na twarzy, z tych jedna na uchu, druga przed okiem, na bledszym brzuchu biało plamista; skrzydła czarniejsze, z białem jak u samca lusterkiem i słabym zielonawym połyskiem. Dziób szaro czarniawy; brudno czerwonawe nogi z czarnemi płetwami; tęcze brunatne.

Młode w pierwszem pierzu podobne do samicy, odznaczają się mało znacznemi śladami białych plam na twarzy, brzuchem bledszym wprawdzie od płaszcza lecz bez wyraźnej białej plamistości i brunatno żółtawemi nogami. Samce są ciemniejsze, z mniej jeszcze wyraźnemi plamami twarzy.

Pisklę puchowe z wierzchu czarniawe, od spodu białe; na wierzchu głowy białe kreskowanie, tworzące rysunek bardzo regularny, a mianowicie dwie linije poprzeczne schodzące się pod kątem ostrym na środku czoła, odcinające przestrzeń czołową ciemno popielatą, zaginające się następnie ponad okiem, poczem przedłużone w liniję zbiegającą za ucho; prócz tego znajduje się kilka kresek i dłuższych linij na wierzchu głowy, dwie linije zbiegające wzdłuż karku, linija podoczna, kilka na grzbiecie kres białawych; na środku ciemienia łysinka żółta. Dziób czarny, z żółtą środkową i nasadową przepaską. W miarę wzrastania czarność na wierzchu ciała blednieje. (Opis wzięty z okazów galicyjskich Muzeum DZIEDUSZYCKICH we Lwowie).

Jaja o znacznej różnicy w końcach łagodnie zaokrąglonych, koloru zorzowo różowego bladego, który zmienia się z czasem w blado żółtawy lub biały.

Mieszka na północy starego i nowego lądu, w Azyi północnej daleko pospolitsza niż w Europie; trzyma się głównie brzegów morskich; na lęg udaje się ponad rzekami w głąb lądów i gnieździ się po jeziorach, lecz zaraz po odchowaniu potomstwa powraca na morze; na zimę zaś posuwa się najwięcej wzdłuż brzegów morskich. Na brzegach francuzkich i angielskich zimuje w znacznej obfitości, w małej zaś liczbie zapuszcza się w głąb lądów. U nas jest rzadka, i pokazuje się pojedyńczo lub w małych stadkach w rozmaitych czasach, najpospoliciej wcześnie z wiosny lub w późnej jesieni, niekiedy jednak trafia się wśró zimy lub w ciągu lata. TYZENHAUZ powiada w Ornitologii powszechnej, że gnieździ się w Pińszczyznie; w Królestwie Polskiem nigdzie dotąd tego nie wyśledzono. Okazy piskląt Muzeum DZIEDUSZYCKICH świadczą, że się gnieździ w Galicyi wschodniej.

Pływa doskonale, głęboko ciało zanurzając, często nurkuje i dalej pod wodą przepływa niż wszystkie inne podgorzałki; w locie wydaje gruby świst dźwiękliwy, zdaleka słyszeć się dający. Dosyć ostrożna, lecz niechętnie zrywa się za zbliżaniem się człowieka i zwykle nurkując odsuwa się daleko od brzegu; po strzale ponurza się, zanim się poderwie. Głos wydaje gruby, krakliwy, żywcem schwytana syczy podobnie do gęsi. Gniazda zakłada po kępach i spławach wśród wód głębokich i te obficie puchem wyścieła; puch ten wyrównywa prawie przymiotami puchowi Edredonowemi. Jaj niesie 8 do 10.
Mięso traniaste, niesmaczne.